Het probleem obesitas

Obesitas of zwaarlijvigheid wordt gekenmerkt door een overmatige ophoping van lichaamsvet, hetgeen een negatief effect kan hebben op de gezondheid.  Er is met andere woorden te veel vetweefsel ten opzichte van de aanwezige bot- en spiermassa. Obesitas is een chronische ziekte. Daarom is een multidisciplinaire behandeling over een lange periode nodig.

Oorzaak van obesitas

De oorzaak van obesitas is multifactorieel. Enerzijds is er een verstoorde energiebalans, waarbij de inname van calorieën hoger is dan het verbruik ervan. De overbodige calorieën worden omgezet in vetweefsel. Meestal speelt een combinatie van gedrag en omgevingsfactoren hierin een rol, zoals overmatige consumptie, ongezond eten en te weinig beweging. Anderzijds is er ook een genetische component: kinderen van obese ouders hebben een hoger risico om zelf ook met overgewicht te kampen van jongsaf aan.

Daarnaast is het belangrijk om een hormonale oorzaak uit te sluiten: bijvoorbeeld een te traag werkende schildklier of een teveel aan cortisone. Deze vorm ligt echter minder frequent aan de basis van overgewicht. Bepaalde medicatie kan ook leiden tot overgewicht.

Hoe wordt obesitas gemeten?

Het absolute gewicht van een persoon is geen correcte parameter. Dit gewicht moet in verhouding worden bekeken met de lengte van die persoon.
Daarom is de Body Mass Index (BMI) een vaak gebruikte maatstaf voor overgewicht en obesitas. Dit berekent u door uw gewicht (in kg) te delen door uw lengte (in meter) in het kwadraat (BMI = kg/m²).

Voorbeeld: u weegt 125 kg en bent 1,70 m groot, dan is uw BMI (125)/ (1,78 x 1,78) = 43,3

Op basis van de BMI wordt overgewicht in gradaties verdeeld.

BMI

Categorie

< 18.5

Ondergewicht

18.5 - 24.9

Gezond gewicht

25 - 29.9

Overgewicht

30 - 34.9

Obesitas klasse I

35 - 39.9

Obesitas klasse II

> 40

Obesitas klasse III (morbide obesitas)

> 50

Superobesitas


Belangrijk om te weten is dat de BMI geen rekening houdt met het geslacht of de leeftijd. Het is ook geen goede parameter bij kinderen, bejaarden of personen met een hoge spiermassa (bijvoorbeeld bodybuilders). Andere metingen die ook een nauwkeurig beeld weergeven van overgewicht:

  • Vetpercentagemeting: geeft een beeld van lichaamssamenstelling (hoeveel %vet en spiermassa)
  • Buikomtrek: geeft een idee van het gezondheidsrisico. Iemand met meer vetverdeling in de buikstreek (appelvormig figuur) heeft een hoger gezondheidsrisico dan iemand met meer vetverdeling ter hoogte van de heupen en dijen (peervormig figuur). Bij een buikomtrek vanaf 102 cm bij mannen en vanaf 88 cm bij vrouwen, is er sprake van een gezondheidsrisico.

Gevolgen van obesitas

Obesitas of zwaarlijvigheid kan resulteren in ernstige lichamelijke en psychosociale gezondheidsrisico’s, zowel op korte als op langere termijn.

Lichamelijke gevolgen:

  • Hart- en vaatziekten (hartinfarct, beroerte, perifeer vaatlijden,…)
  • Hoge bloeddruk
  • Diabetes type 2 (suikerziekte)
  • Longproblemen en kortademigheid (astma, dyspnee d’effort,…)
  • Gewrichtsklachten (versnelde slijtage)
  • Spijsverteringsproblemen (o.a. reflux,…)
  • Slaapapneu
  • Menstruatiestoornissen
  • Leververvetting
  • Kanker (borst-, baarmoeder-, darm- en prostaatkanker)
  • Vruchtbaarheidsproblemen (polycystisch ovarieel syndroom)

Psychologische gevolgen:

  • Negatief zelfbeeld ten gevolge van vooroordelen van de omgeving
  • Sociaal isolement
  • Depressie, angststoornissen
  • Minderwaardigheidsgevoel